Chiều ngày 07/11/2025 tại xã Tú Lệ, tỉnh Lào Cai, Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển công nghệ cao và Ủy ban Nhân dân xã Tú Lệ, đã tổ chức Lễ Trao quyền Nhãn hiệu chứng nhận cho sản phẩm “Cốm nếp Tú Lệ Văn Chấn – Yên Bái” của tỉnh Lào Cai.
Cốm nếp Tú Lệ từ lâu đã được biết đến là một thứ đặc sản của núi rừng Tây Bắc Việt Nam. Nguyên liệu mà người dân Tú Lệ dùng làm cốm là giống gạo nếp Tan Lả, hạt to tròn, trắng trong. Mùa Cốm nếp Tú Lệ thường vào khoảng cuối tháng 9, đầu tháng 10, đây là thời điểm những bông lúa nếp trên vùng đất Tú Lệ đang trong thời kỳ uốn câu, đầu hạt vẫn còn sữa, vỏ hơi lam vàng và hạt gạo chưa chín hết.
Quang cảnh Lễ trao Nhãn hiệu chứng nhận “Cốm nếp Tú Lệ Văn Chấn – Yên Bái”
Lúa gặt về phải được chế biến ngay trong ngày, sau khi loại bỏ hạt lép, lúa được đem rang trong chảo lớn, lửa phải được duy trì đều trong khoảng 30 phút đến khi nứt hạt và dậy mùi thơm. Theo quan niệm của người Thái, đây là công đoạn quan trọng quyết định độ ngon của cốm bởi nếu quá lửa sẽ bị cứng, nếu non lửa sẽ bị mất đi độ dẻo. Lúa rang chờ nguội được giã trong cối đá, tất cả các công đoạn làm cốm đều được thực hiện thủ công.
Quang cảnh Lễ trao Nhãn hiệu chứng nhận “Cốm nếp Tú Lệ Văn Chấn – Yên Bái”
Công đoạn giã cốm được thực hiện đồng thời bởi 2 người, một người nhịp chày, một người dùng đũa cả lớn đảo liên tiếp. Người giã phải nhịp đều chân, không được dùng lực quá mạnh hoặc quá nhẹ, người đảo phải phối hợp nhịp nhàng để cốm được giã đều. Khi trấu đã nứt vỏ khỏi lúa, cốm sẽ được múc ra khỏi cối để sảy vỏ, công đoạn này được lặp đi, lặp lại cho đến khi hạt cốm dẹt đều, tròn và không còn vỏ trấu. Cốm nếp Tú Lệ có mầu xanh ngắt đặc trưng giống lúa, cốm ngon nhất khi ăn lúc mới làm xong, hạt cốm mền, dẻo, thơm và hậu vị có một chút đắng sau đó chuyển sang vị thanh và hơi ngọt. Ngày nay sản phẩm Cốm nếp Tú Lệ đã được người dân đóng gói bao bì, hút chân không, cốm nếp Tú Lệ nếu được bảo quản đúng cách (có thể để trong ngăn đá tủ lạnh, sau khi rã đông, cốm sẽ mềm dẻo trở lại, tuy không được dẻo thơm như lúc mới làm những cũng giữ được hương vị đặc trưng của Cốm nếp Tú Lệ), sẽ tăng được thời hạn sử dụng, giúp nâng cao giá trị hàng hóa cho sản phẩm Cốm nếp Tú Lệ.
Cốm nếp Tú Lệ (ảnh sưu tầm)
Việc sản phẩm Cốm nếp Tú Lệ được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu “Cốm nếp Tú Lệ Văn Chấn – Yên Bái” sẽ góp phần nâng cao uy tín của sản phẩm trên thị trường, quản lý chất lượng sản phẩm, cơ chế bảo hộ pháp lý cho sản phẩm mang nhãn hiệu, nâng cao danh tiếng và vị thế cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường, là tiền đề để quảng bá và phát triển sản phẩm theo hướng hàng hóa, gắn liền với văn hóa và địa danh đến thị trường. Đồng thời nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất tại địa phương, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững kinh tế xã hội của địa phương.
Hoàng Minh Tuân – Trung tâm KH, CN và ĐMST tỉnh Lào Cai
